دلالت ثقلین بر وجود مهدی(ع)

پاسخ:وجود امام زمان علیه السلام از آیات قرآن، روایات رسول خدا و ائمه معصومین علیهم السلام و ادله قطعى عقلى قابل اثبات است. ان شاء الله در مقالات دیگر، مباحث مربوط به آیات و ادله عقلى بررسى خواهد شد،‌ در این مقاله تلاش مى‌کنیم وجود نازنین آن حضرت را از حدیث ثقلین که شیعه و سنى صحت و حتى تواتر آن را قبول دارند، مورد بررسى قرار دهیم.

براى روشن شدن بهتر مسأله، به طور اختصار ابتدا متن روایت را از معتبرترین کتاب‌هاى اهل سنت آورده و سپس دیدگاه علماى آنان را در مورد این حدیث بررسى کرده و بعد از آن چگونگى دلالت این روایت را بر وجود امام زمان علیه السلام بیان خواهیم کرد.

متن حدیث ثقلین:

حدیث ثقلین در منابع اهل سنت با الفاظ و عبارت مختلف نقل شده است که ما عین همان عبارات را از منابع متعبر شان مى‌آوریم.

احمد بن حنبل در دو کتاب مسند و فضائل الصحابه این روایت را با الفاظ مختلف نقل کرده است:

1. تارک فیکم الثقلین، لن یفترقا:

از ابى سعید خدرى و زید بن ارقم نقل کرده ست:

حدثنا عبد اللَّهِ حدثنی أبی حدثنا أَسْوَدُ بن عَامِرٍ أخبرنا أبو إِسْرَائِیلَ یعنی إِسْمَاعِیلَ بن أبی إِسْحَاقَ الملائی عن عَطِیةَ عن أبی سَعِیدٍ قال: قال رسول اللَّهِ صلى الله علیه وسلم: انی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَینِ أَحَدُهُمَا أَکْبَرُ مِنَ الآخَرِ کِتَابُ اللَّهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ السَّمَاءِ إلى الأَرْضِ وعترتی أَهْلُ بیتی وانهما لَنْ یفْتَرِقَا حتى یرِدَا عَلَىَّ الْحَوْضَ.

ابوسعید خدرى مى‌گوید: رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمود: من دو چیز گرانبها را که یکى بزرگتر از دیگرى است در میان شما مى‌گذارم، یکى کتاب خدا؛ ریسمانى است که از آسمان تا زمین امتداد دارد، و دیگرى عترت و اهل بیت من. این دو، تا هنگامى که بر حوض کوثر بر من وارد شوند هرگز از هم جدا نمى‌شوند.

الشیبانی،  ابوعبد الله أحمد بن حنبل (متوفاى241هـ)، مسند أحمد بن حنبل، ج3، ص14، ح11119، و ص371،  ناشر: مؤسسة قرطبة – مصر؛

الشیبانی،  ابوعبد الله أحمد بن حنبل (متوفاى241هـ)، فضائل الصحابة، ج2، ص779، تحقیق د. وصی الله محمد عباس، ناشر: مؤسسة الرسالة - بیروت، الطبعة: الأولى، 1403هـ – 1983م.

2. تارک فیکم خلیفتین، لن یتفرقا:

روایت فوق، با الفاظ دیگر در مسند و فضائل الصحابه از زید بن ثابت این گونه نقل شده است:

حدثنا عبد اللَّهِ حدثنی أبی ثنا الأَسْوَدُ بن عَامِرٍ ثنا شَرِیکٌ عَنِ الرُّکَینِ عَنِ الْقَاسِم بن حَسَّانَ عن زَیدِ بن ثَابِتٍ قال: قال رسول اللَّهِ صلى الله علیه وسلم: انى تَارِکٌ فِیکُمْ خَلِیفَتَینِ کِتَابُ اللَّهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ ما بین السَّمَاءِ وَالأَرْضِ أو ما بین السَّمَاءِ إلى الأَرْضِ وعترتی أَهْلُ بیتی وَإِنَّهُمَا لَنْ یتَفَرَّقَا حتى یرِدَا عَلَىَّ الْحَوْضَ.

زید بن ثابت مى‌گوید: رسول خدا صلى الله علیه و‌آله فرمود: من دو چیز را به عنوان جانشین در میان شما مى‌گذارم، یکى کتاب خدا ریسمان کشیده شده در میان آسمان و زمین و دیگرى عترت اهل بیت من است و این دو تا هنگامى که بر حوض کوثر بر من وارد مى‌شوند، هرگز از هم جدا نمى‌شوند.

الشیبانی،  ابوعبد الله أحمد بن حنبل (متوفاى241هـ)، مسند أحمد بن حنبل، ج5، ص181، ح21618، ناشر: مؤسسة قرطبة – مصر؛

الشیبانی،  ابوعبد الله أحمد بن حنبل (متوفاى241هـ)، فضائل الصحابة، ج2، ص603، تحقیق د. وصی الله محمد عباس، ناشر: مؤسسة الرسالة - بیروت، الطبعة: الأولى، 1403هـ – 1983م.

3. ترکت فیکم ما ان اخذتم به... الثقلین:

حدثنا عبد اللَّهِ حدثنی أبی ثنا بن نُمَیرٍ ثنا عبد الْمَلِکِ بن أبی سُلَیمَانَ عن عَطِیةَ العوفی عن أبی سَعِیدٍ الخدری قال قال رسول اللَّهِ صلى الله علیه وسلم انی قد تَرَکْتُ فِیکُمْ ما ان أَخَذْتُمْ بِهِ لَنْ تَضِلُّوا بعدی الثَّقَلَینِ أَحَدُهُمَا أَکْبَرُ مِنَ الآخَرِ کِتَابُ اللَّهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ السَّمَاءِ إلى الأَرْضِ وعترتی أَهْلُ بیتی الا وانهما لَنْ یفْتَرِقَا حتى یرِدَا عَلَىَّ الْحَوْضَ.

به نقل ابى سعید خدرى رسول خدا فرمود: من دوچیز گرانبها را که یکى بزرگتر از دیگرى است در میان شما گذاشتم که اگر به آن تمسک کنید هر گز بعد از من گمراه نمى شوید....

الشیبانی،  ابوعبد الله أحمد بن حنبل (متوفاى241هـ)، مسند أحمد بن حنبل، ج3، ص59، ح11578، ناشر: مؤسسة قرطبة – مصر.

ترمذى در سنن و طبرانى در معجم الکبیر، و برخى دیگر نیز روایت را با همین عبارت آورده اند:

الترمذی السلمی،  ابوعیسی محمد بن عیسی (متوفاى 279هـ)، سنن الترمذی، ج5،  ص663، تحقیق: أحمد محمد شاکر وآخرون، ناشر: دار إحیاء التراث العربی - بیروت.

الطبرانی،  ابوالقاسم سلیمان بن أحمد بن أیوب (متوفاى360هـ)، المعجم الکبیر، ج5، ص153، تحقیق: حمدی بن عبدالمجید السلفی، ناشر: مکتبة الزهراء - الموصل، الطبعة: الثانیة، 1404هـ – 1983م.

در برخى نقل ها، به جاى «ما ان اخذتم به»، عبارت «ما ان تمسکتم به»‌ آمده است.

4. «لن ینقضیا حتی یردا علی الحوض»:

طبرانى در معجم الکبیر، حدیث را از دو طریق با این عبارت آورده است:

حدثنا محمد بن الْفَضْلِ السَّقَطِی ثنا سَعِیدُ بن سُلَیمَانَ ح وَحَدَّثَنَا محمد بن عبد اللَّهِ الْحَضْرَمِی وَزَکَرِیا بن یحیى السَّاجِی قَالا ثنا نَصْرُ بن عبد الرحمن الْوَشَّاءُ ثنا زَیدُ بن الْحَسَنِ الأَنْمَاطِی ثنا مَعْرُوفُ بن خَرَّبُوذَ عن أبی الطُّفَیلِ عن حُذَیفَةَ بن أُسَیدٍ الْغِفَارِی أَنّ رَسُولَ اللَّهِ صلى اللَّهُ علیه وسلم قال أَیهَا الناس إنی فَرَطٌ لَکُمْ وَارِدُونَ عَلَی الْحَوْضَ حَوْضٌ أَعْرَضُ ما بین صَنْعَاءَ وَبُصْرَى فیه عَدَدُ النُّجُومِ قِدْحانٌ من فِضَّةٍ وَإِنِّی سَائِلُکُمْ حین تَرِدُونَ عَلَی عَنِ الثَّقَلَینِ فَانْظُرُوا کَیفَ تَخْلُفُونِی فِیهِمَا السَّبَبُ الأَکْبَرُ کِتَابُ اللَّهِ عز وجل سَبَبٌ طَرَفُهُ بِیدِ اللَّهِ وَطَرَفُهُ بِأَیدِیکُمْ فاسْتَمْسِکُوا بِهِ وَلا تَضِلُّوا وَلا تُبَدِّلُوا وَعِتْرَتِی أَهْلُ بَیتِی فإنه قد نَبَّأَنِی اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ أَنَّهُمَا لَنْ ینْقَضِیا حتى یرِدَا عَلَی الْحَوْضَ.

حذیفة بن اسید غفارى مى‌گوید: رسول خدا صلى الله علیه و‌آله فرمود: اى مردم! من

الطبرانی،  ابوالقاسم سلیمان بن أحمد بن أیوب (متوفاى360هـ)، المعجم الکبیر، ج3، ص67، ح2683، تحقیق: حمدی بن عبدالمجید السلفی، ناشر: مکتبة الزهراء - الموصل، الطبعة: الثانیة، 1404هـ – 1983م.

سند دیگر طبرانى این است:

حدثنا محمد بن عبد الله الحضرمی وَزَکَرِیا بن یحیى السَّاجی قَالا ثنا نَصْرُ بن عبد الرحمن الْوَشَّاءُ؛ وَحَدَّثَنَا أَحْمَدُ بن الْقَاسِمِ بن مُسَاوِرٍ الْجَوْهَرِی ثنا سَعِیدُ بن سُلَیمَانَ الْوَاسِطِی قَالا ثنا زَیدُ بن الْحَسَنِ الأَنْمَاطِی ثنا مَعْرُوفُ بن خَرَّبُوذَ عن أبی الطُّفَیلِ عن حُذَیفَةَ بن أُسَیدٍ الْغِفَارِی قال:...

الطبرانی،  ابوالقاسم سلیمان بن أحمد بن أیوب (متوفاى360هـ)، المعجم الکبیر، ج3، ص180، ح3052، تحقیق: حمدی بن عبدالمجید السلفی، ناشر: مکتبة الزهراء - الموصل، الطبعة: الثانیة، 1404هـ – 1983م.

اعتبار حدیث ثقلین از دیدگاه علماء اهل سنت

بسیارى از بزرگان اهل سنت براى این روایت اعتبار ویژه‌ى قائل هستد:

1. محمد بن عیسی ترمذی

ترمذى حدیث ثقلین را از زید بن ثابت نقل کرده و در پایان مى‌گوید:

هذا حدیث حسن غریب.

الترمذی السلمی،  ابوعیسی محمد بن عیسی (متوفاى 279هـ)، سنن الترمذی، ج5، ص663، تحقیق: أحمد محمد شاکر وآخرون، ناشر: دار إحیاء التراث العربی - بیروت.

2. حاکم نیشابوری:

حاکم در مستدرک بعد از این‌که این روایت را از زید ابن ارقم نقل کرده، مى‌گوید:

 هذا حدیث صحیح على شرط الشیخین و لم یخرجاه.

این حدیث بر شرط مسلم و بخارى صحیح است ولى آن را نیاورده اند.

الحاکم النیسابوری،  ابو عبدالله محمد بن عبدالله (متوفاى 405 هـ)، المستدرک علی الصحیحین، ج3، ص160، تحقیق: مصطفی عبد القادر عطا، ناشر: دار الکتب العلمیة - بیروت الطبعة: الأولى، 1411هـ - 1990م.

3. ابن کثیر دمشقی:

ابن کثیر سلفى در تفسیرش مى‌نویسد:

وقد ثبت فی الصحیح م 2408 أن رسول الله صلى الله علیه وسلم قال فی خطبة بغدیر خم إن تارک فیکم الثقلین کتاب الله وعترتی وإنهما لم یفترقا حتى یردا علی الحوض.

در صحیح مسلم به شماره 2408 ثبت شده است که رسول  خدا صلى الله علیه و‌آله در خطبه اش در غدیر خم فرمود: من دو چیز گرانبها را در میان شما مى‌گذارم....

ابن کثیر الدمشقی،  ابوالفداء إسماعیل بن عمر القرشی (متوفاى774هـ)، تفسیر القرآن العظیم، ج4، ص114، ناشر: دار الفکر - بیروت – 1401هـ.

4. ابو الحسن هیثمی:

هیثمى در مجمع الزوائد بر اعتبار سند روایتى که کلمه «خلیفتین» دارد، تصریح کرده و مى‌گوید:

 رواه أحمد وسنده جید.

این حدیث را احمد بن حنبل در کتاب مسندش نقل کرده و سند آن نیکو است.

 الهیثمی، ابوالحسن علی بن أبی بکر (متوفاى 807 هـ)، مجمع الزوائد ومنبع الفوائد، ج9، ص163، ناشر: دار الریان للتراث/‏ دار الکتاب العربی - القاهرة، بیروت – 1407هـ.

و در جاى دیگر مى‌گوید:

ورجاله ثقات.

رجال حدیث ثقلین همه موثق اند.

الهیثمی، ابوالحسن علی بن أبی بکر (متوفاى 807 هـ)، مجمع الزوائد ومنبع الفوائد، ج1، ص170، ناشر: دار الریان للتراث/‏ دار الکتاب العربی - القاهرة، بیروت – 1407هـ.

5. سیوطی و محمد بن یوسف صالحی شامی

این دو تن نیز کلام ترمذى و حاکم را در حسن و صحیح بودن حدیث ثقلین نقل نموده و سخنان آنها را رد هم نکرده اند:

وأخرج الترمذی وحسنه والحاکم وصححه عن زید بن أرقم أن النبی صلى الله علیه وسلم قال (إنی تارک فیکم الثقلین کتاب الله وأهل بیتی)

السیوطی، أبو الفضل جلال الدین عبد الرحمن أبی بکر (متوفای 911هـ)، الخصائص الکبرى، ج2، ص466، دار النشر: دار الکتب العلمیة - بیروت - 1405هـ - 1985م.

الصالحی الشامی، محمد بن یوسف (متوفاى942هـ)، سبل الهدی والرشاد فی سیرة خیر العباد، ج11، ص6، تحقیق: عادل أحمد عبد الموجود وعلی محمد معوض، ناشر: دار الکتب العلمیة - بیروت، الطبعة: الأولى، 1414هـ.

6. حسن بن علی سقاف

سید سقاف قرشى در شرح صحیح عقیده طحاویه مى‌نویسد:

 ورواه الترمذی (5 / 663 برقم 3788) بسند صحیح بلفظ: «إنی تارک فیکم ما إن تمسکتم به لن تضلوا بعدی، أحدهما أعظم من الآخر: کتاب الله حبل ممدود من السماء إلى الأرض، وعترتی أهل بیتی، ولن یتفرقا حتى یردا على الحوض، فانظروا کیف تخلفونی فیهما».

ترمذى این حدیث را به این شماره به سند صحیح با این لفظ روایت کرده است: انى تارک... من دو چیز را به عنوان جانشین در میان شما مى‌گذارم، یکى کتاب خدا ریسمان کشیده شده در میان آسمان و زمین و دیگرى عترت اهل بیت من است و این دو تا هنگامى که بر حوض کوثر بر من وارد مى‌شوند، هرگز از هم جدا نمى‌شوند. پس بنگرید پس از من چگونه با آنها برخورد مى‌کنید.

السقاف القرشی الهاشمی، حسن بن علی (معاصر) صحیح شرح العقیدة الطحاویة أو المنهج الصحیح فی فهم عقیدة أهل السنة والجماعة مع التنقیح، 654، ناشر: دار الإمام النووی - عمان – الأردن، الطبعة الأولى، 1416 - 1995 م.

7. البانی از مفتیان اهل سنت

البانى وهابى (متوفاى 1420) که از او با عناونى «امیر المؤمنین فى الحدیث» و «بخارى دوران» یاد مى‌کنند، ‌نیز این روایت را در کتاب «صحیح الجامع الصغیر، حدیث شماره 2457، تصحیح کرده است.

اینها نمونه‌اى از کلام بزرگان اهل سنت در مورد این روایت بود که به همین مقدار بسنده مى‌کنیم.

چگونگی دلالت این روایت بر وجود امام زمان (ع)

این روایت، نکته ها و مطالب ظریف فراوانى را در بردارد؛ از جمله مى‌توان از این روایت، اصل زنده بودن امام زمان و امتداد ائمه علیهم السلام را تا قیامت ثابت کرد.

استدلال علمای شیعه

یکى از مراجع تقلید، حضرت آیت الله العظمى وحید خراسانى در باره این روایت مى‌گوید:

ومن الأدلة النقلیة على ضرورة وجوده حدیث الثقلین، فإن هذا الحدیث المتفق على صحته عند الفریقین یدل على وجود إمام فی کل زمان من أهل بیت النبوة (علیهم السلام) إلى یوم القیامة، لا یفترق عن القرآن، ولا یفترق القرآن عنه (لن یفترقا حتى یردا علی الحوض).

از دلائل نقلى که بر ضرورت وجود امام زمان علیه السلام دلالت مى‌کند، حدیث ثقلین است؛ زیرا این حدیثى که شیعه و سنى بر صحت آن اتفاق دارند بر وجود امامى از اهل بیت رسول خدا علیهم السلام که از قرآن جدا نمى شود و قرآن نیز از او جدایى ندارد؛ در هر زمانى تا روز قیامت دلالت مى‌کند.

الخراسانی، الشیخ وحید (معاصر)، منهاج الصالحین، ج1، ص472.

حضرت آیت الله العظمى صافى گلپایگانى از مراجع تقلید، مى‌گوید:

از حدیث ثقلین شش مطلب مهم استفاده مى‌شود:

1. وجوب تمسک به قرآن و عترت؛

2. انحصار راه نجات از ضلالت با تمسک به قرآن و عترت؛

3. شرط نجات از ضلالت، تمسک به قرآن و عترت است؛ نه یکى از آنها؛

4. عصمت اهل بیت از خطا و اشتباه؛

5. عترت دانا ترین مردم بعد از رسول خدا؛

6. خالى نبودن زمین از وجود حجت الهی.

«(السادس) بقاء العترة الهادیة إلى یوم القیامة، وعدم خلو الزمان من عالم من أهل البیت تکون أقواله حجة کالکتاب المجید.»

ششمین موردى که از حدیث ثقلین استفاده مى شود، باقى ماندن عترت هدایت‌گر  تا روز قیامت است و این که عالم در هیچ زمانى از وجود یک نفر از اهل بیت  که سخنان آنان همانند قرآن مجید حجت است، خالى نیست.

و سپس براى اثبات مورد ششم این گونه استدلال مى‌کند:

ویدل على ذلک أمور:

 1 - قوله صلى الله علیه وآله «انى تارک فیکم الثقلین» وقوله «انى مخلف فیکم» وقوله «انى تارک فیکم خلیفتین» وقوله «انى قد ترکت فیکم» وقوله «انى قد خلفت فیکم الثقلین» فإنها تدل على أنه صلى الله علیه وآله ترک فی أمته من یکون مرجعا فی أمورهم وخلیفته علیهم، وهو القرآن والعترة. ومن المعلوم ان احتیاج الأمة الیهما لیس مختصا بزمان دون زمان، فلو لم یبق ما ترک فی الأمة مدى الدهر لا یصدق علیه أنه ترک فیهم من یکون کذلک، وعلیه فلا یصح صدور هذه التعابیر والتصریحات منه. والفرق واضح بین أن یکون تارکا ومخلفا فی الجمیع ما ان تمسکوا به لن یضلوا أو فی البعض، وهذه العبارات کلها صریحة فی الأول دون الثانی.

2 - قوله صلى الله علیه وآله «ما ان تمسکتم به لن تضلوا» وقوله «ان تمسکتم بهما لن تضلوا» فان نفى الضلال على سبیل التأبید ان تمسکوا بالثقلین لا یصح الا إذا کان ما یتمسک به باقیا متأبدا.

 3 - قوله صلى الله علیه وآله «لن یفترقا حتى یردا علی الحوض» فإنه لو لم یکن فی زمن من الأزمنة من هو عدل الکتاب وقرینه لزم افتراق کل منهما عن الاخر، وهذا ینافی ما هو صریح الحدیث من کونهما عدلین وعدم افتراقهما ابدا.

 4 - قوله صلى الله علیه وآله «لن ینقضیا حتى یردا علی الحوض» فإنه یدل على دوامهما وعدم انقضائهما ابدا.

این روایت از چند جهت بر وجود امام زمان علیه السلام دلالت مى‌کند:

1. جمله هاى «انى تارک فیکم الثقلین»، «انى مخلف فیکم»، «انى تارک فیکم خلیفتین»، «انى قد ترکت فیکم» و «انى قد خلفت فیکم الثقلین»، دلالت مى کند که رسول خدا در میان امتش کسانى را مرجع در امور و جانشین اوست در میان امت باقى گذاشت. و روشن است که احتیاج امت به آنها منحصر به یک زمان نیست. پس اگر آن مرجع مدت زمانى در میان مردم نباشد این کلام رسول خدا مصداق پیدا نخواهد کرد، و صدور این تعبیرات از رسول خدا صحیح نباشد.

فرق بین این دو عبارت روشن است که بگوید: من آن را باقى گذاشتم تا مرجع و جانشین در همه امور باشد که اگر به آن تمسک کنید گمراه نمى‌شوید و یا این که بگوید: من آن را در بعض امور مرجع و جانشین قرار دادم، تمام این عبارات حدیث صریح در گفتار نخست است نه دومی.

2. جمله فرمایش رسول خدا صلى الله علیه و‌آله «لن تضلوا» مى‌رساند که اگر به ثقلین تمسک کنید براى همیشه گمراه نمى‌شوید، این نفى ضلالت براى همشه، وقتى درست است که شى مورد تمسک، براى همیشه باقى باشد.

3. جمله «لن یفترقا حتی...»‌ مى‌گوید: قرآن و عترت که عدل قرآن است هرگز ازهم جدا نمى‌شوند و اگر در زمانى از زمانها عدل کتاب نباشد؛ افتراق تحقق مى‌یابد و عدل قرآن حساب نخواهد شد و این منافات با نص حدیث دارد.

4. جمله «لن ینقضیا حتى یردا... » نیز بر وجود دائمى و همیشگى قرآن و عترت دلالت دارد.

 الصافی، الشیخ لطف الله (معاصر)، أمان الأمة من الضلال والإختلاف، ص140، چاپخانه: العلمیة – قم،‌ الطبعة الأولى1397

آیت الله سید على میلانى مى‌گوید:

إن حدیث الثقلین کما یدل على إمامة الأئمة الاثنی عشر من أهل البیت علیهم السلام وإمامة علی علیه السلام بلا فصل بعد رسول الله، کذلک یدل على وجود الإمام الثانی عشر الحجة المنتظر وبقائه عجل الله تعالى ظهوره. وذلک لأن هذا الحدیث یدل على عدم افتراق الکتاب والعترة إلى یوم القیامة وحتى الورود على الحوض، فکما أن القرآن باق إلى یوم القیامة فکذلک یجب وجود من یکون أهلا للتمسک والاقتداء به، وإماما للزمان وحجة للوقت من العترة الطاهرة إلى یوم القیامة.

حدیث ثقلین همان‌گونه که بر امامت دوازده امام علیهم السلام و امامت بلا فصل امیرمؤمنان علیه السلام بعد از رسول خدا صلى الله علیه و آله دلالت دارد؛ بر وجود امام دوازدهم،‌ حجت منتظر و بقاء آن حضرت نیز دلالت مى‌کند؛ زیرا این حدیث مى‌رساند که قرآن و عترت تا روز قیامت و تا هنگام ورود بر حوض، از همدیگر جدا نمى شوند. پس همچنانکه قرآن تا روز قیامت باقى است، واجب است کسى که مورد تمسک و اقتداء واقع مى شود و امام زمان و حجت وقت از عترت پاک رسول خدا است نیز تا روز قیامت موجود باشد.

المیلانی، السید علی (معاصر)، نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الانوار، ج2، ص262،  چاپخانه: مهر، الطبعة الأولى:1414

استدلال علمای اهل سنت

علماى اهل سنت نیز با توجه به این روایت، بر وجود امام زمان علیه السلام استدلال کرده اند که به چند نمونه از آن اشاره مى‌کنیم:

مناوى از علماى اهل سنت کلام علامه سمهودى را از کتاب جواهر العقدین در باره دلالت حدیث ثقلین این گونه حکایت کرده است:

 إنَّ ذلک یفهم وجود من یکون أهلاً للتمسک من أهل البیت والعترة الطاهرة فی کلِّ زمان وجدوا فیه إلى قیام الساعة حتَّى یتوجَّه الحثُّ المذکور إلى التمسک به، کما أنَّ الکتاب العزیز کذلک، ولهذا کانوا کما سیأتی أمانًا لأهل الأرض، فإذا ذهبوا ذهب أهل الأرض.

از این حدیث استفاده مى‌شود که در هر زمان باید فردى اهل بیت و عترت پاک من که سزاوار تمسک است، تا روز قیامت موجود باشد، تا امر به تمسک در این حدیث معنا پیدا کند؛‌ همان‌گونه که کتاب عزیز چنین است. و لذا اهل بیت در روایاتى که بعداً‌ مى‌آید، امان زمین معرفى شده اند که هرگاه از روى زمین بروند، اهل زمین نیز نابود خواهند شد.

المناوی، محمد عبد الرؤوف بن علی بن زین العابدین (متوفاى 1031هـ)، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، ج3، ص15، ناشر: المکتبة التجاریة - مصر، الطبعة: الأولى، 1356هـ.

ابن حجر هیثمى از محدثان اهل سنت، بعد از نقل این روایت بر وجود امام این گونه استدلال کرده است:

والحاصل ان الحث وقع على التمسک بالکتاب والسنة وبالعلماء بهما من أهل البیت ویستفاد من مجموع ذلک بقاء الأمور الثلثة إلى قیام الساعة.

آنچه از روایت به دست مى‌آید این است که تمسک به کتاب و سنت و عالمان به این دو از اهل بیت رسول خدا تشویق و ترغیب شده است. و از مجموع این سخن استفاده مى‌شود که این امور (کتاب، سنت و عالمان از اهل بیت رسول خدا) تا قیامت باقى هستند.

الهیثمی، ابوالعباس أحمد بن محمد بن علی ابن حجر (متوفاى973هـ)، الصواعق المحرقة علی أهل الرفض والضلال والزندقة، ج2، ص439، تحقیق عبد الرحمن بن عبد الله الترکی - کامل محمد الخراط، ناشر: مؤسسة الرسالة - لبنان، الطبعة: الأولى، 1417هـ - 1997م.

بعد از این که روایاتى دیگرى را در مورد تمسک به اهل بیت نقل مى‌کند مى‌گوید:

 وفی أحادیث الحث على التمسک بأهل البیت إشارةٌ إلى عدم انقطاع متأهل منهم للتمسک به إلى یوم القیامة، کما أنَّ الکتاب العزیز کذلک، ولهذا کانوا أماناً لأهل الأرض کما یأتی، ویشهد لذلک الخبر السابق: فی کل خلَفٍ من أمتی عدول من أهل بیتی.

در احادیثى که سفارش به اهل بیت شده، به این نکته اشاره دارد که تا روز قیامت زمین از اهل بیتى که اهلیت هدایت دارند خالى نخواهد بود؛ همان‌گونه که کتاب عزیز چنین است، و لذا اهل بیت امان براى اهل زمین معرفى شده اند. شاهد بر این مطلب روایت گذشته است که مى فرماید: در میان هر قوم و دسته‌‌اى از امت من، عدولى از اهل بیت من وجود.

الهیثمی، ابوالعباس أحمد بن محمد بن علی ابن حجر (متوفاى973هـ)، الصواعق المحرقة علی أهل الرفض والضلال والزندقة، ج2، ص442، تحقیق عبد الرحمن بن عبد الله الترکی - کامل محمد الخراط، ناشر: مؤسسة الرسالة - لبنان، الطبعة: الأولى، 1417هـ - 1997م.

آیت الله بروجردى رضوان الله تعالى علیه در جامع احادیث شیعه استدلال عجیلى صاحب کتاب ذخیرة المآل را در باره این روایت اینگونه نقل کرده است:

وقال العجیلی: وهم الحافظون لکتاب الله وسنة رسوله لا یفارقونهما إلى یوم القیمة لأنه لا بد من قیام الله بحجة منهم ووراثة نبوته وخلافة رسوله فمنهم الظاهر ومنهم المختفى حتى یکون خاتمهم فی الوراثة المهدى ولهذا یتقدم على عیسى بن مریم وتقدم ان قطب الأولیاء الذی به صلاح العالم لا یکون الا منهم.

آنان (عترت رسول خدا) حافظان کتاب خدا و سنت رسول خدا هستند که تا روز قیامت از قرآن و سنت جدا نخواهند شد؛ زیرا بر خداوند است حجتى از عترت را که وارث نبوت و جانشین رسول خداهستند بر مردم اقامه کند، برخى از آنان آشکار و برخى از دیدها پنهان اند و خاتم این وارثان، حضرت مهدى علیه السلام است. به این جهت است که او بر عیسى بن مریم امامت مى‌کند. و در پیش گذشت این که محور و دائره اولیاء، که عالم را اصلاح مى‌کنند جز از میان عترت کسى نیست.

البروجردی، حاج حسین طباطبایی (متوفای1383هـ)، جامع أحادیث الشیعة، ج1، ص75، المطبعة العلمیة – قم، سال چاپ: 1399

نتیجه:

اولاً: حدیث ثقلین را بزرگان علماى اهل سنت مانند: مسلم نیشابورى، احمد حنبل، طبرانى هیثمى و بقیه در کتابهاى خود ذکر کرده اند و بسیارى از محدثان و نام آوران آنها سند این روایت را صحیح دانسته و رجال روایت را موثق و مورد اعتبار مى‌دانند و در نتیجه این روایت متواتر بین مسلمانان است.

ثانیاً: علماى شیعه و برخى از علماى اهل سنت سنى تصریح کرده‌اند که: اهل بیت علیهم السلام عدل قرآن هستند؛ همان طور که قرآن تا قیامت باقى است، یک نفر از اهل بیت علیهم السلام باید همواره زنده باشد تا سخن رسول خدا صلی الله علیه وآله تکذیب نشود.